در گفتگو با روزنامه جوان : بنیاد بازی‌های رایانه‌ای را روی ریل غلط انداختند

اخیراً حسن کریمی قدوسی (که به گفته خودش سازنده یکی از موفق ترین بازی های ماجراجویی کشور هساتد "اینجا در این مقاله به مناسبت دومین کنفرانس ملی بازی های رایانه ای اینگونه فرموده اند ! " ) پس از نزدیک به پنج سال حضور در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای جای خود را به سید صادق پژمان داد. از نظر بسیاری از کارشناسان، عملکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های اخیر رضایت‌بخش نبوده است. «جوان» در گفت‌وگو با بابک کرباسی، کارشناس این حوزه به بررسی عملکرد این بنیاد در سال‌های اخیر پرداخته است.

کرباسی در ابتدای گفت‌وگو در خصوص ارزیابی عملکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های اخیر می‌گوید: «ما از مدیرعامل بنیاد توقعات بیشتری داشتیم. چون هم نسبت به مدیرعامل‌های قبلی، جوان‌تر بود، هم خودش بازی‌ساز بود و هم روابط حسنه و نزدیک با وزیر وقت ارشاد داشت. از این رو توقع این بود که یک جهش بزرگی به کسب و کار بازی‌های رایانه‌ای در ایران داده شود. یعنی انتظار داشتیم بازار بازی‌های رایانه‌ای بومی در داخل و خارج کشور رونق بیشتری داشته باشد. باید تحول چشمگیری در حوزه تولید بازی‌ها و گیم‌نت‌ها که بازار حدود ۳۰ میلیون نفری در ایران دارد، اتفاق می‌افتاد که متأسفانه چنین نشد.»

مدیرعامل سابق فرصت‌ها را از دست داد

وی درخصوص مدیریت سابق این بنیاد که به‌تازگی جایش را به مدیر جدید داده می‌گوید: «آقای کریمی قدوسی فرصت زیادی داشت. از سال ۹۳ عضو هیئت مدیره بنیاد شد، بعد هم قائم‌مقام مدیرعامل بود، از سال ۹۴ هم که مدیرعامل شد. البته قبلش هم به نوعی مدیرعامل بود، لذا فرصت زیادی در اختیار داشت. انتظار این بود که حداقل ما پسرفت نکنیم. در این مدت اتفاقات خیلی بزرگی می‌توانست رخ دهد که نداد. بلکه اتفاقات مثبتی هم که در حال رخ دادن بود، از بین رفت. از همه مهم‌تر اینکه این کسب و کار که یک کار فرهنگی و یک صنعت فرهنگی است و به‌شدت کوچک هم است دچار بحران شد. شرکت‌های تولیدکننده این حوزه به ۲۰۰ شرکت در ایران هم نمی‌رسد. این که چرا باید این شرکت‌ها با برخورداری از بازار بزرگ داخلی دچار بحران شوند، فقط به‌خاطر سوءمدیریت بنیاد است.» این کارشناس بازی‌های رایانه تأکید می‌کند: «فضای بازی‌های رایانه‌ای برخلاف فضای دیگر حوزه‌های فرهنگی مثل سینما که همه اقشار گوناگون جامعه را شامل می‌شوند، یک فضای نخبگانی است. اینجا فضای آکادمیک و دانشگاهی دارد، اما متأسفانه ریل‌گذاری غلطی در بنیاد انجام شد که ناشی از تفکر خاصی است که نگاه به بیرون دارد نه داخل. این‌ها به توانمندی‌های داخلی باور ندارند و برعکس محصول خارجی را بیش از حد قبول دارند و این آفت بزرگی است که گریبان برخی بخش‌های کشور را گرفته است.»

می‌توانستیم قطب صنعت بازی باشیم

کرباسی معتقد است: «ما می‌توانستیم قطب این صنعت در منطقه باشیم. در یک دوره‌ای به این سمت حرکت می‌کردیم، اما ادامه پیدا نکرد. این حوزه اکنون نیاز به سازماندهی مجدد دارد تا بی‌دلیل و بی‌جهت نگاه دستگاه‌های امنیتی را به این حوزه فرهنگی و اقتصادی نکشانیم.»

وی در توضیح بیشتر این مسئله می‌گوید: «الان حساسیت‌ها نسبت به کار بنیاد زیاد شده است. گاهی مدعی‌العموم ورود می‌کند، گاهی مجلس از وزیر اطلاعات سؤال می‌کند حتی وزیر ارشاد هم به‌خاطر این بنیاد از مجلس کارت زرد گرفت. وقتی درخواست ورود مدعی‌العموم به یک پرونده می‌شود یعنی حساسیت را زیاد و شرایط را سخت می‌کنیم. همه می‌خواهند ببینند که موضوع چه بوده و مقصر چه کسی است. عملکرد بنیاد موجب شد مجلس از وزیر اطلاعات در صحن علنی مجلس درباره «نفوذ از راه بازی‌های رایانه‌ای» سؤال کند. یا وقتی مجلس تحت عنوان «کودتای فرهنگی از راه بازی‌های رایانه‌ای» به وزیر ارشاد کارت زرد می‌دهد، موجب می‌شود دیگران هم به این حوزه حساس شوند. این‌ها بستگی به نوع عملکرد بنیاد دارد.» او به برگزار نشدن نمایشگاه گیم تهران که پرمخاطب‌ترین نمایشگاه فرهنگی کشور بوده اشاره می‌کند و این را نقطه ضعف دیگر بنیاد در سال‌های اخیر می‌داند. همچنین عدم نظارت دقیق بر بازار بازی‌های رایانه‌ای به‌ویژه در بخش واردات و عدم حمایت جدی از تولیدکنندگان داخلی که منجر به ضرر و زیان ناشران قانونمند این حوزه شده است از دیگر نکاتی است که وی به عنوان نقاط ضعف بنیاد یاد می‌کند. کرباسی از تغییر مستمر قوانین در سال‌های اخیر انتقاد می‌کند و می‌گوید: «قانونی را امروز می‌گذاشتند، هفته بعد عوض می‌کردند. این موجب بی‌ثباتی بازار شده بود.»

نظارت ضعیف بر بازار گیم‌ها

او نظارت نشدن بر محتوای گیم‌های تولید شده داخل و رها‌سازی بازار تولید را از دیگر نقاط ضعف بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های اخیر می‌داند و می‌گوید: شعار «آزادی» و «ممیزی پس از نشر» را آقای جنتی وزیر سابق ارشاد مطرح کرد. مدتی هم در حوزه‌های مختلف از جمله نشر کتاب آن را دنبال کرد، اما به جایی نرسید. ولی متأسفانه این شعار در حوزه بازی‌های رایانه‌ای با اصرار آقای کریمی قدوسی به اجرا گذاشته شد که به تولید بازی‌های زرد و بازی‌هایی با محتوای سبک و حتی اروتیک انجامید و استفاده ابزاری از زنان را در برخی بازی‌های ایرانی شاهد بودیم.»

کرباسی نظارت بر بازی‌های رایانه‌ای را وظیفه قانونی بنیاد می‌داند و می‌گوید: «شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد که این بنیاد موظف است بر روند تولید بازی‌های رایانه‌ای نظارت کند و تولیدکنندگان این بازی‌ها باید از بنیاد مجوز بگیرند، اما در سال‌های اخیر به این قانون عمل نمی‌شد. مدیرعامل وقت بنیاد گفت که برای توسعه بازار کسب و کار ما پروانه تولید را حذف می‌کنیم و نظارت را هم به بعد از تولید و نشر موکول کرد. یعنی به بازار پیام داد که هرچه می‌خواهید می‌توانید تولید کنید. اگر بعد از تولید و انتشار بازی، کسی شکایت کرد ما رسیدگی می‌کنیم! این خط مشی موجب به‌هم ریختن نظم بازار بازی‌ها شد.»

پای بنیاد را به محاکم قضایی کشاندند

کارشناس بازی‌های رایانه‌ای می‌افزاید: «انستیتوی ملی بازی‌سازی ایران که طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه آموزش جزو وظایف بنیاد بود را نادیده گرفتند. دانشگاه بازی‌سازی بنیاد را جمع کردند، با منتقدین عملکرد بنیاد درگیر شدند، پای بنیاد را به محاکم قضایی و دادگاه‌ها باز کردند، انتخاب نماینده بازی‌ساز‌ها را به عنوان نماینده بخش خصوصی لغو کردند و او را به استخدام بنیاد درآوردند و معاون حمایت بنیاد کردند، بعد هم لغو مسئولیت کردند که با این کار یک تشکل صنفی که سال‌ها برای تشکیل آن زحمت کشیده شده بود را بی‌خاصیت کردند.»

وی به برگزاری جشنواره بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: «جوایز جشنواره بازی‌های رایانه‌ای را به صورت خنده‌داری به چک‌های مدت‌دار چند صد هزار تومانی تبدیل کردند. در جشنواره فقط یک لوح یادبود دادند و گفتند جوایز شما بعداً پرداخت می‌شود. حتی برگزارکنندگان بخش خصوصی مثل فدراسیون ورزش‌های الکترونیک یا دانشگاه‌ها مثل دانشگاه اصفهان و نیز جشنواره بازی‌سازان مستقل را حذف کردند و خود بنیاد متولی برگزاری جشنواره شد تا در پخش زنده تلویزیونی بیشتر مانور بدهند.»

بودجه را صرف امور دیگر کردند

کرباسی می‌افزاید: «در سال‌های اخیر بازی‌ساز‌های شهرستانی از گردونه بازی‌سازی حذف شدند و همه امور دست پایتخت‌نشینان بود. یعنی از ظرفیت شهرستان‌ها غفلت شد. ضمن آنکه دیگر از بازی‌سازان حمایت هم نشد و این را با افتخار هم اعلام می‌کردند که دیگر حمایت نمی‌کنیم و همین زمینه خروج برخی را از کشور فراهم کرد.» وی می‌گوید: «حتی در سال ۹۷ بودجه برای حمایت از صنعت بازی‌سازی تخصیص می‌یابد تا از بازی‌های ویژه در حوزه دفاع مقدس و انقلاب حمایت شود، اما صرف امور دیگر شد. برگزاری نمایشگاه تی‌جی‌سی چه ضرورتی داشت یا برپایی نمایشگاه گیم فرانسه در ایران چه لزومی داشت. البته نهاد‌های نظارتی هم در این خصوص ورود کردند.»

سند مهندسی فرهنگی را کنار گذاشتند

وی می‌افزاید: «سند مهندسی فرهنگی کشور را کنار گذاشتند. سند ملی بازی‌های رایانه‌ای کشور مصوب شورای عالی فضای مجازی در سال‌های اخیر کاملاً ندیده گرفته شد و درعوض با شعار بازی‌های رایانه‌ای پسابرجام به سمت محصولات خارجی رفتند و وقتی پلیس امنیت براساس وظیفه قانونی خود، برخورد با فروشندگان بازی‌های رایانه‌ای غیرمجاز را آغاز کرد، بنیاد اعتراض کرد که این حوزه ما است و شما حق دخالت ندارید!»

وی به انتشار نیافتن سند گزارش حسابرسی بنیاد برخلاف دستور وزیر ارشاد اشاره می‌کند و می‌گوید: «وزیر دستور داده بودند تمام شرکت‌ها و مؤسسات زیرمجموعه وزارت ارشاد باید گزارش حسابرسی را روی سایت وزارت ارشاد قرار دهند. همه گذاشتند، اما بنیاد فقط در هفت صفحه یک گزارش ناقص داد. معلوم هم نشد چه پول‌هایی کجا خرج می‌شود. درحالی‌که می‌دانستیم هزینه‌های بی‌رویه می‌کنند. مثلاً در نمایشگاه آلمان غرفه‌آرایی سنگین با پول بیت‌المال انجام داده بودند.»

کرباسی با آرزوی موفقیت برای مدیرعامل جدید بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای سید صادق پژمان، گفت: «احساس می‌کنم ورود ایشان به بنیاد هوشمندانه است و، چون یک مدیر فرهنگی است می‌تواند بنیاد را از لحاظ ساختار و محتوا متحول کند، اما باید یادشان باشد به دلیل عملکرد غلط چند سال گذشته بنیاد تحت نظر دلسوزان انقلاب است.»